بازدانگان نخستین گیاهان تولیدکننده‌ی دانه هستند که به وسیله‌ی تولید دانه تکثیر می‌یابند. بازدانگان حد فاصل گیاهان نهازادان آوندی (سرخس‌ها) و گیاهان نهاندانه (گیاهان گلدار) هستند.
بازدانگان به سه گروه تقسیم می‌شوند.
1: پیدازادان اولیه (پروفانروگام‌ها)
2: مخروطیان (بازدانه‌ی حقیقی)
3: کلامیدوسپرم
در این مطلب به بررسی تیره‌ی کاج از راسته‌ی مخروطیان می‌پردازیم. انواع تیره‌ی کاج درختی، تک پایه، دارای برگ‌های سوزنی شکل و چند ساله هستند. مخروط ماده دارای فلس‌های زیادی است که در سطح هر یک از این فلس‌ها (ماکرواسپورفیل) دو تخمک دیده می‌شود. مخروط نر کاج کوچک، تخم‌مرغی شکل، به رنگ زرد و دارای فلس‌‌هایی (میکرواسپوروفیل) است که محتوی کیسه‌های دانه‌های گرده هستند. کیسه‌های دانه‌ی گرده نارس مملو از سلولهای مادر میکروسپور هستند. سلولهای مادر میکروسپور تقسیم میوزی انجام داده و چهار سلول هاپلوئیدی به وجود می‌آورند که این چهار سلول بعدا به دانه‌های گرده تبدیل می‌شوند. دانه‌ی گرده از یک دیواره یا پوشش خارجی به نام اگزین و یک دیواره یا پوشش داخلی به نام انتین تشکیل شده است. دانه‌ی گرده دارای کیسه‌های بزرگ هوا است که به پراکنده شدن این دانه‌ها توسط باد کمک می‌کند. مخروط‌های ماده نزدیک راس درخت و در انتهای انشعابات به وجود می‌آیند و مخروط‌های نر در انشعابات پایین‌تر به وجود می‌آیند که هر مخروط شاخه کوتاه را اشغال می کند
تولید دانه در کاج اروپائی که نوعی بازدانه است بعد از سه فصل رویش پراکنده می‌شود. مخروط‌ها در سال اول کوچک، نرم و سبز می‌باشند. در سال دوم، لقاح دردرون مخروط‌های ماده صورت می‌گیرد. در سال سوم این مخروط‌ها بزرگ شده به رنگ قهوه‌ای و حالت خشک در می آیند. در سال سوم، دانه‌ها تشکیل شده و این دانه‌ها توسط باد و پرنده‌ها پراکنده می‌شود. اگر دانه‌ها در شرایط مناسب دمایی و رطوبت کافی قرار بگیرند، به سرعت قادر به جوانه‌زنی خواهند بود.
بر روی سطح فوقانی هر مگاسپوروفیل دو تخمک وجود دارد که بوسیله‌ی یک تگومان احاطه شده‌اند. بر روی تگومان سوراخ کوچکی که اصطلاحا سفت یا میکروپیل نامیده می‌شوند، وجود دارد. توده‌ی سلولهای درونی که اصطلاحا بافت خورش یا نوسل نامیده می‌شوند، حاوی یک سلول مادر مگاسپور منفرد است. در اوایل رشد و نمو سال اول، این سلول تحت تقسیم میوز قرار گرفته و چهار سلول هاپلوئید را ایجاد می‌کند که سه تا از این سلول‌ها از بین رفته و سلول باقیمانده به نمو در داخل مگاگامتوفیت در طی سال دوم ادامه می‌دهد. از تقسیمات متوالی این سلول باقیمانده، توده‌ای از سلولهای هاپلوئید به نام آندوسپرم به وجود می‌آید. در آندوسپرم بازدانگان معمولا چندین آرکگن وجود دارد. دانه‌ی گرده در نزدیکی سفت قرار می‌گیرد و لوله‌ای را ایجاد می کند که وارد خورش یا نوسل می‌شود و هسته‌ی زاینده‌ی دانه‌ی گرده وارد این لوله شده، در آنجا تبدیل به آنتروزوئید بدون تاژک می‌شود. آنتروزوئید با تخمک ترکیب می‌شود و دانه را تشکیل می‌دهد. دانه‌ها در مخروط‌داران توسط فلس‌ها حفاظت می‌شوند که این فرایند در بازدانگان سرآغاز یک تکامل مهم تلقی می‌شود. پس از رسیدن دانه‌ها، فلس‌ها از هم باز شده و سبب پراکنده شدن دانه‌ها می‌گردند.
اهمیت اقتصادی کاج‌ها
از چوب کاج در صنعت تهیه‌ی کاغذ و مقوا، خانه‌سازی، تونل‌سازی و ساختن قایق یا کشتی استفاده می‌شود
تهیه و تنظیم : آرزو رضایی
مطالب مرتبط در سایت دانستنی دردانم:
حقایقی درباره فتوسنتز
تولیدمثل گیاهان گلدار
دم اسبیان