برگ‌ها
برگ‌ها اندام‌های سبز رنگ گیاه هستند که به دلیل انجام فرایند فتوسنتز در آن‌ها، بسیار اهمیت دارند. برگ‌ها علاوه بر فتوسنتز وظایف مهم دیگری از جمله تنفس، تعریق و تعرق گیاه را هم بر عهده دارند.
برگ قسمتهای مختلفی دارد:
1- پهنک:
پهنک شامل قاعده حاشیه و نوک است. قاعده یا پایه‌ی برگ ممکن است به صورت گرد، قلبی، پهن یا باریک باشد. حاشیه‌ی برگ ممکن است صاف، دندانه‌دار، موج‌دار یا لبه‌دار باشد. نوک برگ هم ممکن است به صورت تیز، گرد، پهن و یا فرورفته باشد. 2- دمبرگ: دمبرگ عامل اتصال پهنک به ساقه است. برخی از گیاهان بدون دمبرگ هستند که پهنک مسقیما به ساقه متصل می‌شود. ممکن است در محل اتصال دمبرگ به برگ دو زائده وجود داشته باشد که به آن گوشوارک می‌گویند. گوشوارک‌ها اشکال متفاوتی می‌توانند داشته باشند: برگی شکل، خار مانند، فلس مانند.
براساس اینکه پهنک برگ یه قسمتی یا چند قسمتی باشد آن را به دو شکل ساده و مرکب تقسیم‌بندی می‌کنند.
برگ ساده:
پهنک برگ فقط از یک قطعه تشکیل شده است.
برگ مرکب:
پهنک برگ از چندین قطعه تشکیل شده است که به هر یک از قطعه‌ها برگچه گفته می‌شوند.
برگ مرکب به دو صورت شانه‌ای و پنجه‌ای تقسیم می‌شود.
برگ مرکب شانه‌ای:
برگچه‌ها به صورت متقابل به محور اصلی برگ متصل شده‌اند.
برگ مرکب پنجه‌ای:
برگ فاقد محور اصلی است و همه‌ی برگچه‌ها از انتهای دمبرگ‌ها مشتق می‌شوند.
شکل برگ در تک‌لپه‌ای‌ها شامل اشکال بادبزنی شکل در نخل‌ها، لوله‌ای شکل در پیاز و نواری شکل در گندمیان است.
در سطح زیرین و فوقانی برگ‌ها منافذی جهت تبادل گازها، آب و دیگر مواد به نام روزنه وجود دارد. تراکم روزنه‌ها بر روی برگ‌های گیاهان مختلف، متفاوت است. 1- روزنه‌ها ممکن است در سطح فوقانی برگ ایجاد شوند مانند نیلوفر آبی. 2- روزنه‌ها ممکن است در هر دو سطح گیاه وجود داشته باشند مانند گندم یا ذرت. 3- روزنه‌ها ممکن است در سطح زیرین برگ وجود دارند مانند سیب و پرتغال.
نحوه‌ی رگبندی:
انتقال آب و مواد غذایی از سمت ریشه به برگ‌ها توسط آوندها صورت می‌گیرد. به آوندهای درون برگ‌ها رگبرگ گفته می‌شود. معمولا یک رگبرگ در وسط برگ قرار گرفته و به آن رگبرگ میانی گفته می‌شود. به رگبرگ‌هایی که از این رگبرگ میانی انشعاب پیدا کرده و به حاشیه‌های برگ می‌روند، رگبرگ‌های جانبی یا فرعی گفته می‌شود. به نحوه‌ی پراکندگی رگبرگ‌ها در سطح برگ رگبندی گفته می‌شود. دو نوع رگبندی مشبک و موازی وجود دارد.
رگبندی مشبک:
این نوع رگبندی به دو صورت شانه‌ای و پنجه‌ای (اکثرا در دولپه‌ای‌ها) وجود دارد.
در رگبندی شانه‌ای یک رگبرگ اصلی وجود دارد که رگبرگ‌های جانبی یا فرعی از آن منشعب می‌شوند. در رگبندی پنجه‌ای چند رگبرگ اصلی وجود دارد که از هر کدام رگبرگ‌های فرعی منشعب می‌شوند.
رگبندی موازی:
همه‌ی رگبرگ‌ها به صورت موازی از قاعده‌ی پهنک به طرف انتهای آن قرار گرفته‌اند (اکثرا در تک‌لپه‌ای‌ها وجود دارد).
به نحوه‌ی قرارگیری برگ‌ها بر روی ساقه فیلوتاکسی گفته می‌شود که به اشکال متفاوت مشاهده می‌شود.
1- متقابل 2- متناوب 3- فراهم
در نوع متقابل از هر گره ساقه دو برگ ایجاد می‌شود. در نوع متناوب در هر گره ساقه تنها یک برگ ایجاد می‌شود. در نوع فراهم در هر گره از ساقه بیش از دو برگ قرار می‌گیرد.
برگ‌ها هم همانند ریشه‌ها و ساقه‌ها از سه سیستم بافتی تشکیل یافته‌اند:
1- سیستم پوستی 2- سیستم زمینه 3- سیستم آوندی
سیستم پوستی از یک لایه‌ی اپیدرم تشکیل یافته است. در نواحی خشک اپیدرم چند لایه می‌باشد. سیستم زمینه‌ای برگ مزوفیل نامیده می‌شود و از بافت کلرانشیم تشکیل شده است. سیستم آوندی برگ همان رگبرگ‌ها هستند که به آن اشاره شد.
مطالب مرتبط در سایت دانستنی دردانم
خزه ها
آمیلوپلاست ها -چگونه گیاهان نشاسته را ذخیره می کنند
خواص انواع سبزیجات