نهانزادان امروزی به سه گروه پنجهگرگیان، دماسبیان و سرخسها متمایز میشوند و هر یک ویژگیهای خاص خود را دارند. این گروه از گیاهان در دوره کربونیفر گسترش یافتند. دارای ریشه، ساقه، برگ و استوانهی آوندی (سلولهای غربالی و تراکئید) هستند.
گونههایی از پنجهگرگیان در تمام دنیا پراکنده هستند. آنها اساسا در جنگلها یا نواحی گرمسیری، نیمهگرمسیری و مرطوب وجود دارند. همهی گونههای این گیاهان اسپوروفیتهای کوچک علفی یا درختچهای دارند. گامتوفیت آنها ممکن است به صورت زیرزمینی یا اپیفیت باشد.
ساقههای این گیاهان میتوانند به صورت منشعب یا غیر منشعب باشند. اگر ساقه منشعب باشد این انشعاب همیشه به صورت دوتایی است.
برگها در این گیاهان کوچک، ساده، بدون دمگل هستند. این برگها در راس ساقه تجمع یافته و ساختاری به نام استروبیل را تشکیل میدهند. طول برگها 2 تا 10 میلی متر میباشد. هر برگ فقط یک رگبرگ غیرمنشعب دارد. برگها در جنس پنجهگرگ فاقد گوشوارگ و شکاف برگی هستند ولی گونههای موجود در جنس سلاژینلا دارای گوشوارک هستند. معمولا برگها آرایش مارپیچ بسته دارند مانند لیکوپودیوم کالواتوم و لیکوپودیوم آنوتینوم. در حالی که برخی دیگر آرایش حلقهای دارند مانند لیکوپودیوم ورتیکیلاتوم و لیکوپودیوم سرنواوم. در برخی دیگر برگها به صورت جفتهای متقابل قرار میگیرند مانند لیکوپودیوم آلپینوم و در برخی از آنها آرایش برگها به صورت نامنظم است. معمولا برگها نوک تیز (نیزهای) هستند.
پنجهگرگیان به دو دسته ی جور هاگها مانند جنس پنجهگرگ و ناجور هاگها مانند جنس علف خوک یا سلاژینلا تقسیم میشوند.

انشعابات دو شاخهای ساقهها به سنبلههایی ختم میشود که دارای هاگدانها هستند. اگر هاگدانها (دارای هاگهای ریز) روی برگهای انتهایی قرار داشته باشند، پس از رویش هاگها ایجاد پروتال نر میکنند. اگر هاگدانها روی برگهای پایینی سنبله قرار داشته باشند دارای هاگهای درشتری نسبت به هاگهای برگهای انتهایی هستند که میتوانند پس از رویش پروتال ماده را به وجود آورند. در گیاه سلاژینلا یا علف خوک مگاسپور (هاگ درشت) پروتال ماده یا مگاگامتوفیت را ایجاد میکند. سپس بر روی مگاگامتوفیت ساختار آرکگن ایجاد میشود که در درون آن یک تخمک وجود دارد. سلول میکرواسپور (هاگ ریز) با تقسیمات متعدد خود پروتال نر یا میکروگامتوفیت و ساختار آنتریدی را به وجود میآورد که در درون آنتریدی، سلولهای مادر آنتروزوئید وجود دارند. سلولهای مادر آنتروزوئید میتوانند سلولهای آنتروزوئید دو تاژکی را به وجود آورند که به سمت بیرون آزاد میشوند و با شنا کردن در محیط مرطوب خود را به آرگکن میرسانند. با لقاح آنتروزوئید و تخمک، سلول تخم ایجاد میشود. سلول تخم در ابتدا به دو سلول بالایی و پایینی تقسیم میشود. سلول بالایی با تقسیمات متعدد طویل میشود و سلولهای پایینی را وارد ذخایر غذایی یا همان پروتال میکند. با رشد جنین ابتدا ریشهها و سپس ساقه و همچنین یک ناحیهی پا مانند ایجاد میشود که وظیفهی آن فراهم کردن مواد غذایی برای گیاه جدید است.
گونههای متعلق به جنس پنجهگرگ برخلاف سلاژینلا یا همان علفخوک دارای هاگهای هماندازه و همنوع هستند. از ویژگیهای هاگهای جنس پنجهگرگ این است که میتوانند تا چند فصل به حالت خفته باقی بمانند و جوانه نزنند. از جوانهزنی این هاگها فقط یک نوع گامتوفیت زیرزمینی ایجاد میشود که ممکن است بعدا بر روی این گامتوفیت ساختارهای آرکگن و آنتریدی ایجاد شود. با لقاح آنتروزوئید و تخمک، سلول تخم ایجاد میشود. با ایجاد سلول تخم مرحلهی گامتوفیتی گیاه به پایان رسیده و مرحلهی اسپوروفیتی شروع میشود.

تهیه و تنظیم : آرزو رضایی
مطالب مرتبط در سایت دانستنی دردانم
گرده افشان ها
تک لپه ها و دو لپه ها
هیدروپونیک چیست