بیش از 70 درصد از سطح زمین را آب پوشانده است که از عمده‌ترین گروه موجودات آن می‌توان به جلبکها اشاره کرد. جلبکها به عنوان تولیدکنندگان عمده مواد غذایی تاثیر بسزایی در پایداری اکوسیستم دریا دارند و از این رو منبع غذایی مناسبی برای سایر جانداران آبزی به شمار می‌روند. علاوه بر جلبک‌هایی که با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند، جلبک‌هایی هم وجود دارند که برای مشاهده‌ی آن‌ها از میکروسکوپ استفاده می‌شود که به این نوع از جلبکها، ریزجلبک یا جلبک میکروسکوپی گفته می‌شود.
جلبک‌های میکروسکوپی (ریزجلبک‌ها) از قدیمی‌ترین ساکنان اقیانوس‌ها و آب‌های شیرین می‌باشند، خلقت آن‌ها به میلیارد‌‌ها سال قبل از تاریخ حیات بشر برمی‌گردد و هم اکنون نیز در طبیعت پیرامون ما وجود داشته و نقش بسیار مهم و کلیدی را در اکوسیستم ایفا می‌نمایند. در پی کمبود منابع غذایی، بشر کنونی به دنبال منابع غذایی جدید جهت تامین نیاز‌های روزافزون خود بوده است. یکی از این منابع غذایی که از چندین دهه پیش مورد توجه قرار گرفته است، جلبکها می‌باشد. اولین ارجاع به جلبک، در متون قدیمی چینی و با عنوان «تسائو» است.
در نوشته‌های یونانیان و رومیان، کلمه‌ی جلبک به ترتیب به صورت فیکوس و فوکوس بود. واژه یونانی فیکوس به معنی جلبک، علف هرز دریا می‌باشد جلبکها برای مدت طولانی توسط ساکنان هاوایی بعنوان غذا مورد استفاده قرار می‌گرفتند و بنام لیمو خوانده می‌شدند. جلبک احتمالا کلمه‌ای ترکی با تلفظ گول بیی و به معنای آلوده کننده استخر است و به مرور در زبان فارسی بصورت تلفظ امروزی جلبک در آمده است. در اصطلاح علمی جلبکها را با آلگی و علم جلبک شناسی را با نام فایکولوژی می‌شناسیم. در برخی منابع، جلبک شناسی را آلگالوژی نیز نوشته‌اند. امروزه جلبکها در صنعت غذایی، داروسازی و تصفیه‌ی فاضلاب‌ها کاربرد فراوان دارند.
تولیدمثل جلبکها
جلبکها به دو صورت زیر می‌توانند تولیدمثل کنند:
1- تولیدمثل غیر جنسی به دو صورت قطعه قطعه شدن کلنی، تال و یا تشکیل هاگ‌ها انجام میگیرد، که این هاگ‌ها می‌توانند به صورت متحرک یا غیر متحرک باشند.
کلنی : کلنی به جانداران پرسلولی و ساده گفته می‌شود که سلول‌های این گونه جانداران کم و بیش شبیه به هم هستند و با اینکه بین این سلول‌ها ارتباط زیستی وجود دارد ولی هر سلول به صورت مستقل عمل می‌کند.
تال: جلبکها جزء گیاهان ابتدائی بوده که مانند گیاهان برگ، ساقه یا ریشه‌ی حقیقی ندارند. به این ساختار ساده‌ی جلبکها تال گفته می‌شود.
2- تولیدمثل جنسی از طریق آمیزش دو گامت نر و ماده صورت میگیرد. گامت‌های تولید شده می‌توانند اندازه و شکل‌های متفاوتی داشته باشند که بر اساس آن نوع آمیزش، نام‌های متفاوتی میگیرد.
جلبکها بر اساس رنگ به چهار دسته طبقه بندی می‌شوند:
1-جلبک‌های سبز- آبی (سیانوباکتری‌ها)
جلبک‌های سبز-آبی، جلبک‌های پروکاریوتی فتوسنتز کننده محسوب می‌شوند، درحالی که جلبک‌های دیگر منشا یوکاریوتی دارند. جلبک‌های سبز-آبی دارای رنگیزه‌های کلرفیل a، کاروتن، فیکوسیانین و فیکواریترین هستند. ین جلبکها علاوه بر رنگ سبز-آبی، به رنگ‌های آبی، سبز و رنگ‌های مایل به قهوه‌ای هم دیده می‌شوند. جلبک‌های سبز-آبی در زیستگاه‌های متفاوتی از جمله دریاچه‌ها، استخرها، خاک‌های مرطوب و همچنین درآب‌های گرم غنی از مواد مغذی مانند فسفات و نیتروژن زندگی می‌کنند. اکثر سیانوباکتری‌ها متحرک هستند و به صورت تک سلولی، کلنی و شاخه‌ای یافت می‌شوند
2-جلبک‌های سبز
جلبک‌های سبز دارای میزان زیادی از رنگیزه‌های کلروفیل a و b می‌باشند. این رنگیزه‌ها برای جمع‌آوری انرژی نوری در جلبکها برای انجام فتوسنتز ضروری هستند. جلبک‌های سبز به صورت تک سلولی، چند سلولی و یا رشته‌ای یافت می‌شوند. زیستگاه این جلبکها بیشتر آب شیرین است، اما برخی از گونه‌ها در آب شور هم زندگی می‌کنند. این جلبکها به هر دو طریق ذکر شده در بالا، توانایی تولیدمثل دارندآیا میدانستید از برخی جلبک‌های سبز برای تولید قرص، کپسول دارویی به عنوان مکمل غذایی استفاده می‌شود؟ در شکل‌های زیر جلبک کلرولا را مشاهده می‌کنید که از این جلبک برای تولید قرص‌های مکمل غذایی استفاده شده است. جلبک‌های سبز منابع غنی از کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و لیپیدها هستند که به عنوان مکمل‌های غذایی برای انسان و حیوانات دامی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
3-- جلبک‌های قهوه‌ای
جلبک‌های قهوه‌ای به دلیل دارا بودن رنگیزه‌های گزانتوفیل و فوکوگزانتین به رنگ‌های قهوه‌ای، مایل به قهوه‌ای و زیتونی دیده می‌شوند. اکثر جلبک‌های قهوه‌ای از نظر اندازه نسبت به دیگر جلبکها بزرگتر هستند جلبک‌های قهوه‌ای اغلب در آب شور و چسبیده به اجسام سختی مانند سنگ، صخره‌ها و بدنه‌ی کشتی‌ها زندگی می‌کنند. هر دو نوع تولیدمثل جنسی و غیرجنسی در این جلبکها دیده می‌شود. جلبک‌های قهوه‌ای دارای مقادیر زیادی مواد مغذی هستند که برای سلامتی انسان‌ها و جانوران مفید هستند. این جلبکها توسط موجودات علف‌خوار مانند برخی ماهی‌ها، حلزون‌ها و توتیای دریایی خورده می‌شوند
4-جلبک‌های قرمز
جلبک‌های قرمز به دلیل داشتن رنگیزه‌ی فیکوسیانین و فیکواریترین به رنگ‌های قرمز، مایل به قرمز و بنفش دیده می‌شوند. این جلبکها به دلیل داشتن این رنگیزه می‌توانند نسبت به دیگر جلبکها در اعماق بیش‌تری از آب دریا زندگی کنند. اکثر جلبک‌های قرمز در آب‌های شور زندگی می‌کنند. جلبک‌های قرمز معمولا چندسلولی هستند و می‌توانند به هر دو صورت جنسی و غیرجنسی تولیدمثل نمایند. جلبک‌های قرمز غنی از کلسیم و برخی ویتامین‌ها هستند. این جلبکها غذای پوسته‌داران، کرم‌ها و حلزون‌ها هستند. علاوه بر این طبقه بندی، انواع دیگر طبقه بندی‌ها برای جلبکها بر اساس نوع رنگیزه‌ها، شکل ظاهری، شکل و محل قرارگیری کلروپلاست، مواد ذخیره‌ای، تعداد و محل قرار گیری تاژک‌ها، نوع دیواره‌ی سلولی و ... صورت میگیرد.
مطالب مرتبط در سایت دانستنی دردانم
گرده افشان ها
تک لپه ها و دو لپه ها
هیدروپونیک چیست
تهیه و تنظیم :آرزو رضایی
.